ความเป็นมาโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุยเดชทรงปรารถนาที่จะให้ประชาชนอยู่ดีมีสุขโดยเฉพาะอาชีพด้านเกษตรกรรม ซึ่งถือว่าเป็นอาชีพหลักของประเทศ จึงทำให้เกิด โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาขึ้น โดยทรงใช้พื้นที่บางส่วนของสวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๐๔ เป็นสถานที่ศึกษา ค้นคว้า ทดลอง หาวิธีแก้ไขปัญหาต่างๆให้ถูกต้องตรงจุดด้วยพระองค์เองเพื่อเป็นโครงการตัวอย่างที่ช่วยเหลือบรรเทาความเดือดร้อนของราษฎร โดยการดำเนินงานมุ่งเน้นยึดตามแนวพระราชดำริ 'เศรษฐกิจพอเพียง' ซึ่งเป็นแนวคิดสำพคัญในการพัฒนา คุณภาพชีวิตของเกษตรอย่างยั่งยืน ให้สามารถพึ่งต้นเองได้ ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ภายในโครงการสวนจิตรลดา มีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรภายในประเทศเพื่อลดการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศและการนำวัสดุเหลือใช้ทางเกษตรมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูง
แปลงนาทดลอง เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๘ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ เสด็จไปทอดพระเนตรกิจกรรมของสถานีทดลองพันธุ์พิมาย จังหวัดนครราชสีมา ทำให้พระองค์สนพระราชหฤทัยที่จะทดลอง ทำนา ด้วยพระองค์เอง จึงทรงใช้พื้นที่ในสวนจิตรลดา เพื่อการศึกษาทดลองเรียนรู้ศาสตร์จากดินและพืช พระองค์ทรงให้กรมการข้าวจัดทำแปลงนาสาธิตในบริเวณสวนจิตรลดา และนำเอาพันธุ์ข้าวต่างๆ มาปลูกทดลองเพื่อทำการศึกษา โดยในครั้งแรกพระองค์ทรงขับรถไถนา หรือ ควายเหล็ก เครื่องทุ่นแรงทางการเกษตรที่ทันสมัยในขณะนั้น เพื่อเตรียมแปลงและหว่านข้าว ทรงทดลองใช้ปุ๋ยประเภทต่างๆ และนำดินจากทั้ง๔ ภูมิภาคมาทดลองปลูกข้าวไร่ เพื่อหาวิธีปลูกข้าวให้ได้ผลดีในพื้นที่ที่ไม่อำนวย เช่น ที่ดอน ที่เนิน ไหล่เขา เป็นต้น การทำนาเป็นอาชีพหลักของประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศ พระองค์ทรงให้ความสำคัญของผู้ประกอบอาชีพนี้ เมื่อถึงเดือนหกของทุกปี ซึ่งเป็นระยะที่ชาวนาเริ่มต้นการทำนา จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้จัด พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ นำเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เก็บเกี่ยวได้จากนาข้าวทด